کتاب هایی که گاه به گاه برای استفاده یا ارجاع به بخش خاصی از اطلاعات، نوشته می شوند کتب مرجع نام دارند. به طور کلی، اگر محتوای کتاب ها به گونه ای تدوین شوند که به سؤالات مراجعه کنندگان به آسانی و با سرعت پاسخ دهند، این کتب می توانند به عنوان کتب مرجع مورد استفاده قرار گیرند. و خدماتی که با مصاحبه مرجع کتابدار متخصص و کاربر آغاز شده و به برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی کاربران می انجامد نیز خدمات مرجع نامیده می شوند. از خصوصيات بارزکتب مرجع می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- منابع مرجع هرگز به قصد آن نگارش نشده اند که از اول تا آخر آن ها خوانده شوند، مانند واژه نامه ها، دائره المعارف ها و...
- این منابع معمولا امانت داده نمی شوند و فقط در سالن کتاب خانه قابل استفاده می باشند.
- عمدتا جهت دستیابی سریع به اطلاعات خویش، دارای نظم خاص و سیستماتیک می باشند.
منابع مرجع در تالار پژوهش کتاب خانه حضرت شاهچراغ (علیه السلام) نگهداری شده و دارای نشانه خاص( حرف "م" در ابتدای شماره بازیابی) مرجع هستند.
- شرایط استفاده از بخش مرجع
علاوه بر تمامی اعضای کتاب خانه که دارای کارت عضویت هستند، سایر مراجعه کنندگان نیز با دریافت کارت میهمان مجاز به استفاده از این بخش می باشند.
کتب مرجع، صرفاً در بخش مرجع قابل استفاده (مطالعه و يادداشت برداري) می باشند.
امكان جست و جوی کتب مرجع از طریق نرم افزار کتاب خانه فراهم است.
کاربران موظف اند در ابتدای ورود به بخش، کارت عضویت خود را به کتابدار نشان دهند و در صورت نیاز به مطالعه منابع در تالار مطالعه کارت خود را به کتابدار تحویل و پس از استفاده از منابع اطلاعاتی بخش مرجع، آن ها را به کتابدار تالار پژوهش تحويل داده و كارت شناسايي خود را تحويل بگيرند.
از کتاب های مرجع تا 10 صفحه امکان تهیه کپی وجود دارد.
- شرایط استفاده از منابع مرجع دیجیتال کتاب خانه
منابع مرجع نیز مانند کتب چاپی از طریق کتاب خانه دیجیتالی آستان مقدس شاهچراغ (علیه السلام) قابل جست و جو و دانلود هستند این بخش به صورت میز مرجع دیجیتالی ارائه میشود که در ادامه مراحل اجرای آن شرح داده میشود:
برای این منظور باید از طریق گفت و گوی اینترنتی، فرمهای وبی و پست الکترونیکی امکان برقراری ارتباط بین کاربران و کتابداران به صورت آنلاین فراهم شود. در ادامه در رابطه با این موارد به تفکیک توضیحاتی ارائه می گردد:
استفاده از پست الکترونیک و فرمهای وبی نمونه هایی از مدل ارتباطي مرجع غیر هم زمان هستند. نحوه استفاده از این مدل به شرح زیر است:
كاربر سوالات خود را از طريق يك فرم از قبل طراحي شده از طريق پست الكترونيكي به كتاب خانه يا مراكز اطلاع رساني مورد نظر ارسال مي دارد.
بعد از دريافت سوال توسط كتاب خانه، پاسخ نيز با همين شيوه به آدرس الكترونيكي كاربر ارسال مي شود.
اما برقراری ارتباط از طریق گفت و گوی اینترنتی نمونه ای از مدل ارتباطي مرجع هم زمان است در این مدل:
به صورت ارتباط هم زمان و متن مبنا عمل مي كند.
كاربر و متخصص اطلاعاتي به طور هم زمان و به صورت تعاملي درباره موضوع بحث مي كنند.
جواب نيز ممكن است به صورت هم زمان داده شود يا به فرصت ديگري موكول شود .
يكي از شكل هاي ارائه خدمات مرجع ديجيتال به صورت هم زمان از طریق گفت و گوی اینترنتی، استفاده از مرجع ویدئویی است که در این روش كاربر و متخصص اطلاع رساني به طور هم زمان و بر مبناي عناصر ديداري – شنيداري با هم در ارتباط اند. در اين مدل خدمات از طريق وب كم و ابزارهاي كنفرانس ويدئويي ارائه مي گردد و مزیت آن این است که متخصصان اطلاع رساني و كاربر در شرايط تقريبا شبيه محيط فيزيكي حالات و حركات يكديگر رامي بينند و امكان مصاحبه مرجع نيز به طور هم زمان وجود دارد.