انقلاب اسلامي؛ زمينهها و پيامدها
نویسنده: دكتر منوچهر محمدي
كتاب انقلاب اسلامي، زمينهها و پيامدها تلاش كرده است تا تصويري جامع از شرايط قبل از وقوع انقلاب اسلامي، ويژگيهاي انقلاب اسلامي و وجوه تشابه و تمايز آن با ساير انقلابهاي معاصر و پيامدهاي انقلاب اسلامي ارائه دهد. مؤلف پس از ذكر يك مقدمه كه در آن هدف خود از تدوين و تأليف كتاب را بيان كرده است، مطالب كتاب را در سه بخش كليات، تحليل انقلاب اسلامي ايران، انقلاب اسلامي در ميان انقلابهاي بزرگ جهان، تنظيم نموده و در نهايت با يك جمعبندي و نتيجهگيري مطالب را به پايان رسانده است.
بخش كليات داراي دو فصل است. در فصل اول، مفاهيم و نظريههاي انقلاب معرفي شدهاند و نويسنده تلاش نموده است تا تعاريف و نظريههاي مربوط به انقلاب را به طور اجمالي معرفي كند. علاوه بر تعريف انقلاب، تفاوت آن با ديگر اشكال تغييرات سياسي نظير كودتا، شورش، رفرم و قيامهاي مردمي عليه استعمار نيز مورد بررسي قرار گرفته است. نظريههاي انقلاب ذيل دو مكتب كلان تضاد و اصالت كاركرد معرفي شدهاند و طيف متنوعي از نظريههاي جامعهشناختي و روانشناختي؛ از نظريههايي كه انقلاب را يك فرايند طبيعي تلقي ميكنند تا نظريههايي كه انقلاب را فرايندي آسيبزا در نظر ميگيرند، به طور مختصر و مفيد ارائه شدهاند. فصل دوم كتاب به بررسي مراحل سهگانه انقلاب، پرداخته و تلاش شده است تا شرايط سياسي اجتماعي زمينهساز انقلاب، چگونگي شكلگيري قدرت اجتماعي و وقوع انقلاب و دوران بعد از انقلاب (ساخت نظام جايگزين) با توجه به نظريات، آراء صاحبنظران و شواهد موجود تبيين شود.
در بخش دوم، نويسنده به تحليل انقلاب اسلامي ايران پرداخته و در فصول اول تا چهارم اين بخش، به زمينههاي سياسي-اجتماعي قبل از انقلاب اسلامي، عوامل مؤثر بر پيروزي انقلاب اسلامي، عوامل شتابزاي انقلاب اسلامي و پيامدهاي انقلاب اسلامي ايران پرداخته است. اين بخش با مروري بر تحولات سياسي نظام جمهوري اسلامي به پايان رسيده است.
در بخش سوم، مقايسه و مقابله انقلاب اسلامي با انقلابهاي بزرگ جهان مورد توجه مؤلف قرار گرفته است و ابتدا رژيمهاي سلطنتي در كشورهاي ايران، فرانسه و روسيه مورد بررسي قرار گرفتهاند و سپس قدرت اجتماعي پيش از انقلاب در اين سه كشور مورد مقايسه قرار گرفتهاند. كتاب با يك جمعبندي و مرور از فرايند و تحولات انقلاب اسلامي ايران به پايان خود نزديك شده و در صفحات پاياني به ارائه يك آسيبشناسي از انقلاب اسلامي در ابعاد ايدئولوژي، رهبري و مردمي پرداخته است. منابع پاياني تحت عنوان كتابنامه به پيوست ارائه شده است. اين كتاب در 272 صفحه توسط نشر معارف نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها (معاونت پژوهشي دانشگاه معارف اسلامي قم) منتشر شده و در سال 1398 به چاپ بيستم خود رسيده است.