عنوان کتاب:  ماهیت حکومت نبوی

نویسنده: محمدصادق مزینانی

پیامبر اسلام (ص) آن‌گاه که زعامت و رهبری امت اسلامی را بر عهده داشت، وحدتی استوار به مرکزیت مدینه‌النبی به وجود آورد. همه متفکران مسلمان، در گذشته و بیش‌تر آنان در روزگار معاصر بر این باور بوده و هستند که پیامبر خدا (ص) در آن عصر اقدام به تأسیس حکومت اسلامی را نیز بر عهده گرفت. ولایت وحکومت آن حضرت، مستند به وحی و از سوی خداوند بود. کتاب «ماهیت حکومت نبوی» اثر نویسنده و پژوهشگر معاصر «محمدصادق مزینانی» است که به ماهیت حکومت، شناخت و شناساندن اندیشه‌ها و عملکرد سیاسی پیامبر اسلام (ص)  پرداخته ‌است. شناخت اندیشه‌های سیاسی در گفتمان نبوی از جنبه‌های مختلف از جمله معرفی و دست‌یابی به الگوی کامل در گستره اندیشه و عمل از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. سخن و سیره او تنها راهنمای عمل در زندگی فردی نیست، بلکه منشور حکومت دینی و ره‌گشای گره‌ها و معضلات حکومتی و پاسخ‌گوی چالش‌های سیاسی نیز، هست. در سخن و سیره نبوی، اخلاق با سیاست، حکمت با مصلحت و شیوه حکومت‌داری با راه‌کارهای عقلانی در هم آمیخته است. حکومت نبوی تابلوی بسیار زیبایی است که اصولی هم‌چون عزت، اقتدار، عدالت، انسانیت، مردم‌گرایی، خیرخواهی، قانون‌مندی، مهرورزی، شایسته‌سالاری و.. را به نمایش می‌گذارد. بی شک، اقتدای به آن حضرت در اداره جامعه و حکومت، هم موجب پایندگی و بالندگی نظام سیاسی و هم مایه رشد و گسترش اسلام در جامعه و جهان خواهد شد.

کتاب حاضر در چهار بخش مجزا نگارش شده است. بخش اول با عنوان «ماهیت حکومت نبوی» به پاره‌ای از پرسش‌ها و شبه‌ها که در سال‌های اخیر، جو سیاسی، فکری جامعه را تحت تأثیر قرار داده و مشروعیت جمهوری اسلامی و زیربنای آن را هدف گرفته، پاسخ داده است. بخش دوم با عنوان «نصیحت و خیرخواهی، از حقوق متقابل دولت و مردم» گامی در راه ترویج این اصل مهم و اساسی برداشته‌ است. در این بخش، ضمن کالبدشکافی مفهوم «نصیحت» و تبیین قلمرو و کاربرد آن، به اهمیت و جایگاه آن و سپس به موارد متعدد نصیحت و خیرخواهی متقابل پیامبر اسلام و مردم اشاره کرده است، ویژگی‌های ناصحان، حق و تکلیف، حدود و مرزهای نصیحت، حقوق ناصحان، عوامل غفلت از نصیحت و خیرخواهی و چندین مسئله دیگر، از مباحث این بخش است. بخش سوم با عنوان «معیارهای گزینش کارگزاران در حکومت نبوی» دارای دو فصل است. فصل اول به تمایز این معیارها در حکومت نبوی با دیگر حکومت‌ها و هم‌چنین به معیارهای عقلانی که شریعت نیز آن‌ها را تأیید کرده و به برخی از معیارهای دینی پرداخته است و فصل دوم، پس از اشاره به دیدگاه‌های گوناگون درباره اخلاق و سیاست، به بخشی دیگر از معیارهای مکتبی هم‌چون شایستگی‌های اخلاقی کارگزاران و پیراستگی آنان از رذائل اخلاقی اشاره دارد. بخش چهارم با عنوان «روش‌های تربیت سیاسی کارگزاران» به شیوه‌های گوناگونی که پیامبر (ص)  و علی (ع) برای تربیت کارگزاران به کار می‌گرفتند، اشاره کرده است و در حقیقت، یکی دیگر از تفاوت‌های حکومت دینی و سکولار را نیز نمایانده است. این بخش با استناد به سیره پیامبر (ص) و علی (ع) نشان داده است که آن بزرگواران تنها به واگذاری مسئولیت بسنده نکرده‌؛ بلکه برای شایسته ماندن آنان سازوکارهایی را نیز به کار می‌گرفتند. سازوکارهایی که قوه عقلانی آنان را رشد می‌داد و سبب نظارت بیش‌تر آنان بر خویش می‌شد. فراخوانی به بهره‌گیری از تاریخ و تجربه‌های دیگران و نشان‌دادن لغزش‌گاه‌ها و الگوهای درخور پیروی، نظارت و ارزیابی با انواع آن سازوکارها می‌باشد. استفاده از منابع متعدد در نگارش این اثر، هم‌چنین وجود نمایه‌های متعدد، اعلام و اصطلاحات و موضوعات در انتهای کتاب از محاسن آن به شمار می‌آید. کتاب حاضر توسط انتشارات «بوستان کتاب» با دارابودن 356 صفحه در قطع وزیری منتشر و به علاقمندان تقدیم شده است.